دیوار گابیونی و پوکه معدنی
دیوار گابیونی – عملکرد، کاربرد، و مزایا
کلمه «گابیون» ریشه در واژه‌ای باستانی ایتالیایی به نام gabbione دارد که به معنی «قفس بزرگ» است. حدود 7000 سال پیش، از ساختارهای اولیه گابیون برای حفاظت از سواحل رود نیل استفاده می‌شد. در قرون وسطی، گابیون‌ها به‌عنوان استحکامات نظامی به کار می‌رفتند. همچنین در گذشته، مهندسین عمران از گابیون‌ها برای تثبیت سواحل، خطوط ساحلی، جاده‌ها و کنترل فرسایش شیب‌ها بهره می‌گرفتند.
از زمان استفاده ابتدایی در کنار رود نیل تا امروز، دیوارهای گابیونی به‌عنوان سازه‌هایی دوستدار محیط زیست شناخته شده‌اند. این دیوارها که به صورت سازه‌های نگهدارنده با عملکرد گرانشی عمل می‌کنند، گزینه‌ای جذاب، کارآمد و اقتصادی برای پروژه‌های مختلف محسوب می‌شوند.
عملکرد دیوارهای گابیونی
دیوارهای گابیونی عمدتاً برای تثبیت خاک پشت دیوار طراحی شده‌اند، اما می‌توانند به‌عنوان دیوارهای پوششی نیز مورد استفاده قرار گیرند. این دیوارها از سبدهای گابیونی تشکیل شده‌اند که بسته به ارتفاع دیوار، در یک یا چند ردیف روی هم قرار می‌گیرند.
ساختار و مواد
سبدهای گابیونی دارای ساختاری قفسی هستند که از هر طرف بسته شده است. این سبدها از مش‌های گالوانیزه شش‌ضلعی ساخته شده و با سنگ‌های شکسته پر می‌شوند. با چیدن مناسب این سبدها، سازه‌های نگهدارنده شکل می‌گیرند که می‌توانند جایگزینی مناسب برای ساختارهای بتنی در تثبیت خاک باشند.
کاربردهای دیوار گابیونی
دیوارهای گابیونی بیشتر در پروژه‌های راه‌سازی و مهندسی عمران مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از کاربردهای آن عبارتند از:
- جلوگیری از فرسایش خاک در تثبیت سواحل و خاکریزها.
- پیشگیری از لغزش و شستشوی خاک.
- کاهش سرعت جریان آب برای جلوگیری از فرسایش خاک در مسیرهای آبی.
- کاهش نویز در مناطق نزدیک به جاده‌ها.
- استفاده در طراحی زیبا و مدرن باغ‌ها و فضاهای شهری.
مزایای دیوار گابیونی
- زیبایی: ظاهر طبیعی این دیوارها باعث هماهنگی با محیط اطراف می‌شود.
- سازگاری با محیط زیست: استفاده از مواد محلی هزینه‌های حمل و نقل و خرید را کاهش می‌دهد.
- خنک‌کنندگی در مناطق گرم: دیوارهای گابیونی با جریان هوا به خنک‌سازی غیرمستقیم کمک می‌کنند.
- نفوذپذیری آب: امکان عبور آب از این دیوارها باعث جلوگیری از آسیب ناشی از تجمع آب می‌شود.
- افزایش کارایی با گذر زمان: رشد گیاهان در شکاف‌ها ساختار دیوار را تقویت می‌کند.
- مقاومت در برابر حرکت خاک: برخلاف دیوارهای بتنی سخت، گابیون‌ها تحت تاثیر حرکت خاک قرار نمی‌گیرند.
- طول عمر بالا: سنگ‌های مورد استفاده به دلیل دوام بالا و پایداری طولانی مدت انتخاب می‌شوند.
مشخصات فنی سبدهای گابیونی
ابعاد استاندارد سبدهای گابیونی معمولاً 2.0 × 1.0 × 1.0 متر است. مش گالوانیزه با شکل شش‌ضلعی و اندازه چشمه 8.0 × 10.0 سانتی‌متر طراحی شده است.
فرآیند نصب دیوار گابیونی
- حمل و آماده‌سازی:
- سبدها در حالت تا شده برای صرفه‌جویی در فضا به محل پروژه انتقال داده می‌شوند.
- پس از انتقال، سبدها باز و مونتاژ شده و برای نصب آماده می‌شوند.
- نصب ردیف اول:
- ردیف اول روی پایه‌ای از مواد سنگی یا بتن (بسته به شرایط پروژه) قرار می‌گیرد.
- چیدمان ردیف‌های بعدی:
- ردیف دوم با فاصله مناسب از لبه بیرونی چیده می‌شود.
- فضای پشت سبدها با مواد مناسب پر شده تا ارتفاع به ردیف بالاتر برسد.
- استفاده از ژئوتکستایل:
- لایه‌ای از ژئوتکستایل در پشت دیوار قرار داده می‌شود تا ذرات ریز خاک از سنگ‌ها جدا شوند و نفوذپذیری و فیلتراسیون بهبود یابد.
- بستن سبدها:
- پس از پر شدن سبدها، درب‌ها بسته و با حلقه‌های فولادی گالوانیزه محکم می‌شوند.
- پر کردن سبدها:
- سنگ‌های شکسته مقاوم در برابر شرایط جوی به صورت دستی یا ماشینی درون سبدها قرار می‌گیرند.
کاربرد پوکه معدنی در گابیون
- سبک‌سازی: استفاده از پوکه معدنی به جای سنگ‌های سنگین، وزن دیوار را کاهش می‌دهد که در پروژه‌هایی با نیاز به کاهش بار روی بستر اهمیت دارد.
- بهبود زهکشی: تخلخل بالای پوکه معدنی باعث بهبود زهکشی و جلوگیری از تجمع آب پشت دیوار می‌شود.
- سازگاری با محیط زیست: به عنوان ماده‌ای طبیعی، پوکه معدنی نیاز به حمل مواد سنگین را کاهش می‌دهد.
- عایق‌بندی: در مناطقی با نیاز به عایق حرارتی یا صوتی، گابیون‌های پرشده با پوکه معدنی گزینه‌ای مناسب هستند.
- استفاده در دیوارهای زینتی: رنگ‌ها و ظاهر متنوع پوکه معدنی آن را برای محوطه‌سازی و طراحی دیوارهای تزئینی ایده‌آل می‌کند.
مزایای استفاده از پوکه معدنی در گابیون
- کاهش هزینه حمل و نقل به دلیل وزن سبک.
- سهولت نصب به واسطه وزن کمتر مواد.
- افزایش طول عمر دیوار به دلیل مقاومت در برابر شرایط جوی و یخ‌زدگی.
- کاربرد متنوع از پروژه‌های کوچک زینتی تا دیوارهای بزرگ تثبیت خاک.
البته شایان ذکر است که از این دیوار میتوان در روستاها، برای باغ ها و به عنوان دیوار تزئینی مورد استفاده قرار داد که از لحاظ ظرافت و سبک بودن و نوعی دیواری نوین استفاده کرد.
